Het Europees Kampioenschap van 2016 in Frankrijk zal voor altijd herinnerd worden als het toernooi waar IJsland alle verwachtingen overtrof en Engeland met verbijstering achterliet. Een land met minder dan 350.000 inwoners, dat het WK haalt en topvoetballanden achter zich laat, heeft iets bijzonders in handen. Een van de strategische wapens achter dit succes is de hechte zoneverdediging van IJsland. Laten we eens inzoomen op de belangrijkste basisprincipes van deze tactiek.
De Essentie van Zoneverdediging
In de kern draait zoneverdediging om het verdelen van het speelveld in specifieke zones waarin spelers verantwoordelijk zijn voor het verdedigen. Het succes van deze benadering komt voort uit de collectieve beweging van het hele team. Als één geheel bewegen ze als een blok van links naar rechts en van voor naar achteren, en dwingen ze de tegenstander bij voorkeur naar de zijkanten. De zoneverdediging van IJsland richtte zich op het beperken van de tijd en ruimte van de tegenstander. Dit werd bereikt door spelers in de buurt van de bal constant onder druk te zetten. Er zijn enkele belangrijke basisafspraken die deze aanpak ondersteunen:
1. Druk op de Bal: Ongeacht waar op het veld de bal zich bevindt, is er altijd een speler die de tegenstander onder druk zet zodra hij de bal heeft. Dit vermindert de mogelijkheden voor de tegenstander om comfortabel te spelen.
2. Volgen en Dekken: De speler die druk uitoefent op de bal blijft dit doen totdat de tegenstander de bal afspeelt. Dit voorkomt verwarring en verzekert dat er altijd iemand verantwoordelijk is voor het verdedigen van de baldrager.
3. Overtal Creëren: Het team reageert op de keuzes van individuele spelers. Als één speler besluit om druk uit te oefenen op de bal, verschuiven andere spelers om zones af te dekken en een overtal te creëren waar nodig.
4. Aanpassing van de Zone: De zone waarin het team druk op de bal uitoefent, wordt vooraf bepaald op basis van de tegenstander en de wedstrijdsituatie. Het kan variëren van de laatste veertig meter tot zelfs diep in het eigen helft. (Lees verder onder de foto)
Naast het druk uitoefenen op de bal, vereist zoneverdediging ook aandacht voor het omschakelen en het behouden van de juiste onderlinge afstanden tussen spelers. De afstand tussen spelers verschilt afhankelijk van de positie op het veld en of het team aanvallend of defensief speelt. Bij zoneverdediging staat de compactheid voorop. Naarmate het team dichter bij het eigen doel verdedigt, worden de afstanden tussen spelers kleiner om de ruimtes te minimaliseren waarin de tegenstander kan spelen. Dit helpt bij het voorkomen van een overtal in het centrale middenveld en maakt het moeilijker voor de tegenstander om kansen te creëren.
Adaptieve Formaties
Het succes van IJsland in zoneverdediging werd ook gekenmerkt door de flexibiliteit van de formaties. Hoewel hun basisformatie 1:4:4:2 was, pasten ze deze aan op basis van de tegenstander en de situatie. Ze schakelden tussen formaties zoals 1:4:4:1:1 en 1:4:2:3:1 om het beste gebruik te maken van hun spelerskwaliteiten. Bij de keuze voor formaties wordt rekening gehouden met de spelers die beschikbaar zijn en de specifieke strategie die nodig is voor een wedstrijd. Het aanpassen van formaties stelde IJsland in staat om zowel offensieve als defensieve situaties effectiever aan te pakken.